Filozofia. Zadanie myślenia

Próby jednoznacznego określenia istoty i sensu filozofowania nigdy nie kończą się całkowitym powodzeniem. Bez wątpienia filozofia wiąże się z próbą poznania i zrozumienia całej rzeczywistości. Myślenie o filozofii jest trwale powiązane z myśleniem o świecie. Refleksja ta wiąże się z przyjęciem stanowiska na temat możliwości zgłębienia największych tajemnic, rozwiązania najdonioślejszych problemów. W tym wstępnym namyśle pojawia się odpowiedź na pytania o filozofię, jej rolę i zadania, o jej znaczenie. Rozumienie świata jest bez wątpienia uświadomioną bądź niejawną konsekwencją uprawiania filozofii. Opiera się na mniej lub bardziej przemyślanych odpowiedziach na fundamentalne pytania. Można stwierdzić, iż jedynie w samym filozofowaniu ujawnia się jego własna natura.

Karl Jaspers, słynny niemiecki filozof dwudziestowieczny, napisał: „Czym jest filozofia i jaką ma wartość, to sprawa sporna. Już to oczekuje się od niej nadzwyczajnych odkryć, już to lekceważy jako myślenie bezprzedmiotowe. Jedni respektują w filozofii doniosły trud niezwykłych ludzi, inni nią gardzą jako zbędną spekulacją marzycieli. Uważa się ją za coś, co obchodzi każdego i co w swej istocie powinno być proste i zrozumiałe, albo też za sprawę tak trudną, że uprawianie jej wydaje się beznadziejne. W samej rzeczy to, co występuje pod mianem filozofii, dostarcza przykładów na poparcie tak skrajnych ocen”.

    Obserwowanie różnorodnych koncepcji tego, co zwie się filozofią daje podstawę do wyciągania przeciwstawnych wniosków. Jednak badanie czym, jak dotąd, była filozofia, jak funkcjonowała, oraz jak sami myśliciele określali pobudki i cele swoich rozważań, pozwala na stwierdzenie, jaka była jej pierwotna funkcja, oraz jakie jej rozumienie stało się charakterystyczne dla głównych kierunków myśli zachodniej.

Filozofię określano najczęściej jako umiłowanie mądrości, pragnienie wiedzy, sztukę abstrakcyjnego myślenia. Jej dziedziną miała być całość rzeczywistości, wszystko to, co jest. Za zadanie uznawany był zazwyczaj bezinteresowny ogląd, czysta kontemplacja. Poznanie prawdy miało stanowić główny cel podejmowanej refleksji. Za motyw rozważań uznawano zdziwienie oraz wolę zrozumienia świata. Wokół tych określeń zarysowuje się główna linia filozoficznej refleksji Zachodu. Inne sposoby myślenia o filozofii zawsze pojawiały się w dialogu z tradycją i jako takie wyłaniały się w opozycji do głównego nurtu jej pojmowania.